Vücudumuzun savunma organlarından biri olan bademcikler, burun ve ağız yoluyla giren mikropları yakalayıp filtrelemek gibi son derece önemli bir işleve sahiptir. Dolayısıyla solunum yolu hastalıklarına karşı adeta ‘bariyer’ görevini üstleniyorlar. Ancak çocukların sağlıklı bir yaşam sürmesinde kilit rol oynayan bademcikler bazen enfeksiyonun odağı haline gelerek ciddi sağlık sorunlarına neden olabiliyor. Acıbadem Altunizade Hastanesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Haluk Özkarakaş, Bu nedenle gerekirse bademciklerin tamamının ya da bir kısmının alınmasının büyük önem taşıdığına dikkat çekerek, “Bademcik enfeksiyonunun 1. -3 yaş aralığı, burun bölgesinde yer alan geniz eti dokusunun nadiren tıkayıcı özellik taşıyacak boyuta ulaşması ve bademciklerin bağışıklık sistemindeki rolü.” -6 yaşları arasında yapılır. Ancak toplumdaki yaygın inanışın aksine bademcik ameliyatı için ideal bir yaş yoktur. Bademcik ve geniz eti sorunlarının ortaya çıktığı her yaşta, ameliyatın geciktirilmeden yapılması gerekmektedir. Çünkü yaş yanılgısından dolayı ameliyatın ertelenmesi çocuğa büyük zararlar verebilir. “Örneğin bademcikler enfeksiyonlar sonrası akut eklem romatizmasına, romatizmaya bağlı kalp kapak hastalıklarına ve daha birçok önemli sağlık sorununa neden olabiliyor” diyor.
Enfeksiyon kalp kapakçıklarını vurabilir!
Bademcikler, özellikle kış aylarında enfeksiyon odağı ve bakteri deposu haline gelebilir. Sonuç olarak çocuk örneğin beta hemolitik streptokok taşıyıcısı olabilir. Enfeksiyonlardan sonra akut eklem romatizması, romatizmaya bağlı kalp kapak hastalıkları, böbreklerdeki küçük filtrelerin iltihaplanması, deri döküntüleri (kızıl) gibi enfeksiyona bağlı ciddi hastalıklar gelişebilir. Ayrıca bademcikler hacim olarak büyüyerek solunum yollarında tıkanmaya neden olur. Bademciklerin yeniden büyümesine bağlı olarak damak, yüz, dişler ve üst çenedeki gelişimsel anomaliler de diğer önemli sorunlardır.
Tonsillektomi ne zaman gereklidir?
Bademcik büyükse ve enfeksiyona neden olmuyorsa her defasında bademcik alınması gerekmeyebilir, küçültme işlemi yeterlidir. Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Haluk Özkarakaş, bademcik veya bademcik-geniz eti ameliyatının gerekli olduğu durumları şu şekilde özetliyor:
- Son yılda yedi ateşli enfeksiyon veya son iki yılda toplam 10 ateşli enfeksiyon veya son üç yılda yılda beş veya daha fazla boğaz ağrısı ve ateş
- Bademciklerde ve/veya burun pasajlarında hava yolunu daraltan ve gürültülü nefes almaya veya solunumun durmasına neden olan büyümeler
- Göğüs çizgisi, sırt ve göğüs, boyun ve saçlı deride terleme
- Ateş sorunu nedeniyle sık sık okulda geri kalmak
- Bademcik üzerinde veya çevresinde apse oluşumu (bir kez bile tekrarlama riski yüksek olduğundan bademciklerin alınması önerilir)
- Bademcikte bir aydan fazla süredir iyileşmeyen yaranın varlığı
- Tek taraflı, ani ve hızlı büyüme başlangıcı (tümör gelişme ihtimaline karşı patolojik inceleme için)
Ameliyattan sonra bağışıklık azalmaz!
Bademcikler alındıktan sonra vücudun ağız ve boğaz yoluyla giren bakteri ve virüslere karşı savunmasız hale geldiği ve bu nedenle boğaz enfeksiyonlarının daha sık görüldüğü ve akciğerlere yayılacağı yönünde toplumda yaygın bir endişe vardır. Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Haluk Özkarakaş sanılanın aksine Bademcik ameliyatı sonrasında bağışıklığın azalmadığını ifade ederek, “Ameliyatla çıkardığımız şey bir organ. Bu nedenle kar-zarar cetvelimizde bademciklerin ve/veya geniz etinin alınmasını gerektirecek sorunlar varsa bunları almayı tercih ediyoruz. “Ayrıca bazı durumlarda bademciklerin tamamen çıkarılmayıp boyutunun küçültülmesi de doğal olarak organı koruma düşüncesinin bir sonucudur.”
Kolay ve kısa bir ameliyat
Tonsillektomi (bademciklerin alınması) oldukça kolay uygulanabilen bir yaklaşımdır ve çoğu zaman çocuk ameliyattan birkaç saat sonra taburcu edilir. Günümüzde bademcik ameliyatı ameliyatlarında en sık ‘soğuk teknik’ olarak da adlandırılan ‘klasik yöntem’ kullanılmaktadır. Bu sistemde bademcikler neşter ve makas yardımıyla alınır. Ayrıca plazma koblasyon ve termal kaynak gibi yüksek frekanslı dalga gücü kullanan teknikler, yüksek ısı yaratan koterizasyon ve lazer formülleri de yine kullanılmaya başlanan diğer cerrahi yöntemlerdir. Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Prof. Tuzlu su çözeltisinde çalışan radyofrekans yöntemi. Plazma koblasyon yönteminin en önemli faydaları çok hızlı uygulanabilmesi, neredeyse hiç kanamaya neden olmaması ve ameliyat sonrası ağrının az olmasıdır. “Küçültme koter veya lazerle de yapılabilir ancak bu yöntemler muhtemelen daha acı vericidir ve yakıcı özelliklerinden dolayı kanamaya neden olur” diyor.
Ameliyat sonrası ‘bol su içmek’ şart!
Bademcik küçültme veya aldırma ameliyatı sonrasında genellikle soğuk ve sıvı gıdalardan oluşan bir diyet listesi verilir. Zamanla daha katı, daha sıcak yiyeceklere geçiş yapılır. Prof. Dr. Haluk Özkarakaş, Tonsillektomi sonrası dikkat etmenin en önemli noktasının ‘içme suyu’ olduğunu belirterek, “Çünkü susuzluk başladığında ağrı ve ateş artar. Bu nedenle çocuğa yemek yemeyi reddetse bile düzenli olarak su içirilmesi çok önemlidir. Ayrıca dondurma, yüksek besin değeri ve soğuk etkisi ile ağrıyı azalttığı için ameliyat sonrası çocuklara verdiğimiz en popüler yiyeceklerden biridir. “Dondurma ameliyattan sonra çocuklara verilen bir ödül gibidir” diyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
